คือระบบมาตรฐานสำหรับนำไปใช้จัดระบบการ
จัดการสิ่งแวดล้อมขององค์กรให้มีผลกระทบต่อ
สิ่งแวดล้อมน้อยที่สุด

1. ข้อกำหนดเกี่ยวกับระบบการจัดการสิ่งแวด
ล้อม (Environmental Management 
Systems Specifications) 
หรือมาตรฐาน ISO 14001 ซึ่งเป็นมาตรฐานที่
ระบุข้อกำหนดสำหรับนโยบายด้านสิ่งแวดล้อม
และการจัดการองค์กรให้สอดคล้องกับกฎหมาย
และวัตถุประสงค์ในการลดและขจัดมลพิษการ

2. ข้อแนะนำเกี่ยวกับการตรวจสอบทางด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Auditing) ซึ่งประกอบ
ด้วย หลักของ การตรวจสอบ วิธีตรวจสอบ และการกำหนดคุณสมบัติของผู้ตรวจสอบ เพื่อให้บรรลุ
เป้าหมายในการจัดทำระบบการจัดการสิ่งแวดล้อมตามมาตรฐานที่กำหนด

3. ข้อแนะนำเกี่ยวกับการประเมินผลการปฏิบัติการทางด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental 
Performance Evaluation) ซึ่งประกอบด้วยวิธีประเมินผลและการจัดทำบันทึกรายงานติดตาม
ตรวจสอบการปฏิบัติงานของระบบจัดการสิ่ง แวดล้อมพร้อมทั้งจัดทำดรรชนี เพื่อเป็นตัวบ่งบอก
ประสิทธิภาพการทำงานของระบบ 

มาตรฐาน ISO 14001 
สาระสำคัญของมาตรฐาน ISO 14001 หรือ Environmental Management Systems (EMS) Specifications สามารถแบ่งได้เป็น 5 หัวข้อใหญ่ดังแสดงในรูปที่ 2 คือ 

1. การกำหนดนโยบายทางด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Policy)
ซึ่งกล่าวถึงการวางนโยบายทาง ด้านสิ่งแวดล้อมโดยผู้บริหารระดับสูงขององค์กร เพื่อให้เหมาะสมกับ
กิจกรรม ผลิตภัณฑ์ หรือบริการของตน โดยคำนึงถึงภาระหน้าที่ในการรักษาสิ่งแวดล้อมตามกฎ
หมายและเป้าหมายในการจัดการสิ่งแวดล้อมให้เป็นผลสำเร็จ เพื่อประโยชน์ทางการค้าและอื่นๆ

2. การวางแผน (Planning) ซึ่งแบ่งได้เป็นข้อย่อยอีก 4 ข้อคือ
1). ทางด้านสิ่งแวดล้อม (Environmental Aspects) โดยคำนึงถึงผลกระทบทางด้านสิ่งแวดล้อม
ทั้งที่ควบคุมได้และควบคุมไม่ได้ซึ่งต้องมีการปรับเปลี่ยนให้ถูกต้องอยู่เสมอการปรับเปลี่ยนให้ถูกต้อง
อยู่เสมอ
2). ทางด้านกฎหมาย (Legal and Other Requirements)โดยจัดทำขั้นตอนในการประมวลข้อบัง
คับต่างๆ ให้ ถูกต้องตามกฎหมาย
3) วัตถุประสงค์และเป้าหมาย (Objectives and Targets)โดยกำหนดให้สอดคล้องกับนโยบายและ
ข้อบังคับตามกฎหมายเพื่อลดและขจัดมลพิษต่างๆ
4) โปรแกรมเพื่อจัดการสิ่งแวดล้อม (Environmental Management Programs)เพื่อให้บรรลุจุด
ประสงค์ และเป้าหมายที่กำหนดขึ้นในระยะเวลาที่กำหนด โดยสามารถปรับปรุงโปรแกรมต่างๆที่เกี่ยว
ข้องได้เมื่อมีกิจกรรมผลิตภัณฑ์ หรือบริการใหม่เกิดขึ้น

3. การเริ่มปฏิบัติและดำเนินการ (Implementation and Operation) แบ่งเป็นข้อย่อยได้ 7 ข้อ คือ 
1) โครงสร้างและการรับผิดชอบ (Structure and Responsibility)โดยจัดแบ่งองค์กรและแต่งตั้งผู้
ที่มีความรับผิดชอบในการจัดการสิ่งแวดล้อม
2) การฝึกอบรม ให้ความรู้ และเพิ่มประสิทธิภาพ (Trining, Awareness and Competence)
สำหรับเจ้าหน้าที่พนักงานและลูกจ้างทุกระดับเกี่ยวกับนโยบาย ผลงาน ผลกระทบ หน้าที่ และวิธีการ
ปฏิบัติงานเพื่อให้บรรลุเป้าหมายที่ได้วางไว้
3) การสื่อสารข้อมูล (Communication) โดยจัดทำขั้นตอนในการรับ - ส่ง และโต้ตอบข้อมูลข่าว
สารทั้งภายในและนอกองค์กร รวมทั้งสาธารณชนที่อาจได้รับผลกระทบ 
4) เอกสารการจัดการสิ่งแวดล้อม (Enviromental Management Systems Documentation)
5) การควบคุมเอกสาร (Document Control) โดยจัดวิธีค้นหาทบทวนและปรับปรุงข้อมูลให้ทันสมัย
และพร้อมที่จะนำไปใช้ รวมทั้งมีผู้รับผิดชอบโดยตรง 
6) การควบคุมการดำเนินการ (Operation Control) โดยกำหนดวิธีที่จะควบคุมการดำเนินการที่
อาจมีผลกระทบทางด้านสิ่งแวดล้อมที่ขัดกับนโยบาย วัตถุประสงค์ หรือเป้าหมายขององค์กร
7) การเตรียมการในกรณีฉุกเฉินและวิธีตอบสนอง (Emergency Preparedness and
Response) เพื่อป้องกันผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม

4. การติดตามผลและการแก้ไข (Checking and Corrective Action) แบ่งได้เป็น 4 ข้อย่อย คือ
1) การติดตามผลและการวัดค่า (Monitoring and Measurement) โดยกำหนดวิธีตามตรวจสอบ
บันทึกและวัดค่าที่สำคัญเป็นระยะๆ เพื่อให้เป็นไปตามข้อบังคับของกฎหมายและอื่นๆ
2) การแก้ไขและป้องกันผลที่ไม่เป็นไปตามความต้องการ (Non - Conformance and
Corrective and Preventive Action) 
3) การเก็บข้อมูล (Recorde) โดยกำหนดวิธีทำบันทึกข้อมูลต่างๆ รวมทั้งการดำเนินงานซ่อมบำรุง
ฝึกอบรมและผลของการติดตามตรวจสอบและทบทวนการทำงาน เพื่อไม่ให้สูญหายและง่ายต่อการ
ใช้งาน
4) การตรวจสอบระบบการจัดการสิ่งแวดล้อม (Environmental Management System Audit)
โดยกำหนดโปรแกรมในการตรวจสอบเป็นระยะๆ

5. การพิจารณาโดยผู้บริหาร (Management Review) เพื่อรับทราบผลการจัดการสิ่งแวดล้อม และ
ปรับปรุง เปลี่ยนแปลงนโยบายขององค์กรให้ถูกต้อง ทันต่อเหตุการณ์ และมีประสิทธิภาพอยู่เสมอ

บทสรุป 
มาตรฐาน ISO 14000 เป็นมาตรฐานเกี่ยวกับการจัดการสิ่งแวดล้อม หรือ Environmental
Management Systems (EMS) ที่ถูกจัดทำขึ้นเพื่อปรับระดับการพัฒนาทางด้านสิ่งแวดล้อมให้เท่า
เทียมกันในระหว่างประเทศที่จะทำ ธุรกิจติดต่อกันไม่ว่าจะเป็นการทำกิจกรรม ผลิตภัณฑ์หรือการ
บริการทุกประเภท เพื่อแก้ปัญหามลพิษและอนุรักษ์สิ่งแวดล้อมซึ่งเป็นภาระหน้าที่ของทุกประเทศใน
โลก มาตรฐานนี้จะกลายเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการแข่งขันในทางธุรกิจการค้าและอุตสาหกรรมระ
หว่างประเทศเช่นเดียวกับมาตรฐาน